Hindernissen wegnemen die een gunstige dood in de weg staan

Begin je zo vroeg mogelijk in je leven in te stellen op deugdzaamheid. Als dat vermogen is verworven, zal het mogelijk zijn zelfs tijdens het sterven het bewustzijn te richten op deugdzaamheid. Maar tijdens het sterven kun je worden overweldigd door de pijn van een verschrikkelijke ziekte die jou je vermogens ontneemt, je kunt een vroegtijdige dood sterven als gevolg van een ongeluk of een  beroerte, en je kunt misschien je levensduur niet volmaken als gevolg van het uitputten van je verdiensten - de voorraad goed karma die dit leven in gang houdt is opgebruikt. Door die omstandigheden zou je langdurige voorbereiding en het beoefenen van deugdzame bewustzijnstoestanden tevergeefs kunnen zijn (hoewel dat niet per se hoeft te gebeuren). Lijden zelf kan zoveel angst opwekken dat bezinning op deugdzaamheid onmogelijk wordt, behalve voor mensen die intens hebben geoefend en een hoog niveau van concentratiemeditatie hebben bereikt.

Daarom is het belangrijk nu de wens uit te spreken dat je vrij wilt zijn van een dergelijke overweldigende pijn en angst dat je op een ontspannen manier wilt sterven; dat maakt de deugdzame houding die je hebt ontwikkeld sterk; je zult in staat zijn met groter inzicht te sterven.

Aangezien de dood een scheiding van lichaam en bewustzijn met zich meebrengt, is het belangrijk in de aard van het 'ik', dat bestaat met betrekking tot het complex van fysieke en mentale bestanddelen, evenals in de aard van die bestanddelen zelf. Het soort lichaam dat wij bezitten is een onzuivere entiteit, die is opgebouwd uit de vier elementen aarde, water, vuur en wind; het is onderhevig aan pijn, zelfs als gevolg van onbeduidende oorzaken en is als een illusie zowel in de zin dat het het ene moment hier is en het volgende verdwenen is, als in de zin dat het inherent lijkt te bestaan maar in feite leeg is van een dergelijk inherent bestaan. Doordat het schoon lijkt als het is gewassen, gelukzalig schijnt en je denkt dat je het onder controle hebt, verblijft het lichaam zogezegd in een stad van misvattingen over de aard van het bewustzijn en zijn objecten.

Onjuist inzicht in het inherente bestaan motiveert karma - zowel activiteiten als de neigingen die zijn verzameld uit die activiteiten - het drijfwiel van het cyclische bestaan. De verschijnselen die zich voordoen als gevolg van dit proces van onwetendheid lijken inherent te bestaan, maar dat is niet het geval en aldus zijn ze een stad van misvattingen. De stad van het cyclische bestaan wordt gecreëerd door de misvatting dat subject en object - dat wat begrijpt en dat wat begrepen wordt, innerlijke en uiterlijke verschijnselen - in en van zichzelf, inherent, op eigen kracht bestaan.

Het tijdstip van de dood is heel erg belangrijk, want het markeert het einde van een leven en het begin van een nieuw leven. Als je lichaam op dit cruciale tijdstip bij je zou blijven, zou je er vertrouwen in kunnen stellen, maar op dit belangrijke tijdstip bedriegt het jou. Je lichaam, dat je zo liefdevol in stand hebt gehouden met voedsel, kleding, geld, onderdak, medicijnen en zelfs slechte daden, laat jou in de steek. 

Alleen al het woord dood maakt dat we ons niet op ons gemak voelen.

Bij de dood is het belangrijk dat je niet onder invloed bent van medicijnen die je verhinderen goed na te denken. Een religieuze beoefenaar dient bedwelmende medicijnen te vermijden aangezien je mentale bewustzijn zo helder mogelijk moet zijn. Een injectie ten behoeve van een 'vredige dood' zou het bewustzijn kunnen beroven van de mogelijkheid zich op een deugdzame manier te manifesteren door zich te bezinnen op tijdelijkheid, het wekken van vertrouwen, het voelen van mededogen of door te mediteren op onbaatzuchtigheid. 

Maar als een pijnstillend medicijn dat niet suf maakt wordt ontwikkeld, zou het zelfs nuttig kunnen zijn, aangezien je dan je gebruikelijke mentale functioneren zou kunnen voortzetten, zonder afgeleid te worden door pijn.