Voordelen van aandacht voor het tijdelijke

Maar als je niet wacht tot het einde om de waarheid tot je te laten doordringen dat je zult sterven en een realistische inschatting maakt van je situatie op dit moment, zul je niet worden overstelpt door oppervlakkige, tijdelijke doelen. Je zult je belangen op de lange termijn niet uit het oog verliezen. Het is beter om direct vanaf het begin vast te stellen dat je zult sterven en te onderzoeken wat de moeite waard is.

Als je in gedachten houdt hoe snel dit leven verdwijnt, zul je de tijd die je is gegeven op waarde schatten en doen wat waardevol is. Met een sterk besef van de nabijheid van de dood zul je de behoefte voelen om je met spirituele beoefening bezig te houden, je geestelijke instelling te verbeteren en zul je je tijd niet verdoen met allerlei afleidingen die variëren van eten en drinken tot geroddel en eindeloos gepraat over oorlog en romantiek.

Alle wezens willen geluk en geen lijden. We hanteren allerlei soorten technieken om oppervlakkige en diepe vormen van ongewenst lijden weg te nemen, maar het is hoofdzakelijk de mens die zich hiermee al eerder in zijn leven bezighoudt om lijden in een later stadium te voorkomen. Maar zowel mensen die religie beoefenen als zij die dat niet  doen streven er in de loop van hun leven naar iets van het lijden te verminderen of weg te nemen; soms nemen ze zelfs pijn op zich als een manier om groter lijden te overwinnen en enige mate van geluk te verwerven. Iedereen probeert oppervlakkige pijn weg te nemen, maar er is een andere categorie technieken die betrekking heeft op het wegnemen van lijden op een dieper niveau. Deze beoefeningen zijn er op zijn minst op gericht lijden in toekomstige levens te verminderen en daarbuiten zelfs op het wegnemen van alle vormen van lijden zowel voor zichzelf als voor alle andere wezens. Spirituele beoefening behoort tot deze diepere categorie.

Deze technieken behelzen het bijstellen van je houding: spirituele beoefening komt er in wezen op neer dat je je gedachten op een goede manier bijstelt. 

Eerst ontwikkel je inzicht in je eigen situatie in het cyclische bestaan en streef je ernaar jezelf van lijden te weerhouden.

Vervolgens breidt je je inzicht uit naar andere wezens en ontwikkel je mededogen, wat inhoudt dat je je leven eraan wijdt anderen van lijden te weerhouden. Het is praktisch zinvol als jij, slechts één wezen, de keuze maakt voor veel anderen te zorgen, maar evenzo, door je te richten op het welzijn van anderen, zul je zelf gelukkiger worden. Mededogen vermindert de angst voor je eigen pijn en doet innerlijke kracht toenemen. Het geeft je een gevoel van kracht dat je in staat bent je taken te volbrengen. Het verleent moed.

Ik zal je een klein voorbeeld geven. Toen ik onlangs in Bodh Gaya verbleef werd ik getroffen door een chronische darminfectie. Op weg naar het ziekenhuis had in hevige pijn in mijn onderbuik en transpireerde enorm. De auto reed door de streek van de Gierenberg (waar Boeddha onderricht gaf) en waar de dorpsbewoners straatarm zijn. 

Bihar is over het algemeen arm, maar die specifieke streek is nog armer. Ik zag zelfs geen kinderen van of naar school gaan. Alleen maar armoede. En ziekte. Ik herinner me nog heel duidelijk een jongetje met polio dat roestige metalen beugels aan zijn benen had en metalen krukken tot onder zijn oksels. Het was duidelijk dat er niemand was die voor hem zorgde. Ik was diep ontroerd. Even later zag ik een oude man bij een theehuis, die alleen een smerige doek droeg. Hij was op de grond gevallen en lag daar zonder dat iemand zich over hem ontfermde.

Later, in het ziekenhuis, moest ik steeds denken aan wat ik had gezien en bedacht me hoe triest het was dat ik hier mensen had die voor me zorgden, maar dat die arme mensen niemand hadden. Daarop waren mijn gedachten gericht, meer dan op mijn eigen lijden.

Hoewel het zweet van mijn lichaam droop, was mijn bezorgdheid op anderen gericht. 

Ook al ondervond mijn lichaam veel pijn (ik had een geperforeerde darmwand) waardoor ik niet kon slapen, mijn bewustzijn was aldus vrij van angst of ongemak. Het zou de situatie alleen maar erger hebben gemaakt als ik me had geconcentreerd op mijn eigen problemen. Dit is een voorbeeld uit mijn bescheiden ervaring hoe een houding van mededogen zelfs jezelf ten goede komt; ze ondrukt min of meer fysieke pijn en houdt geestelijke angst van je weg, ondanks het feit dat anderen niet rechtstreeks worden geholpen.

Mededogen geeft je een moedigere kijk op het leven die ontspant. Als je zicht hebt op het lijden van talloze wezens, lijkt je eigen lijden verhoudingsgewijs gering.